Al lange tijd stond op mijn wensenlijst om een reis over zee te maken naar Spitsbergen. Door Corona is dit een aantal jaren uitgesteld, maar afgelopen mei mocht ik dan uiteindelijk aan boord van de Plancius, een oud Marine schip, om deze spectaculaire reis van 12 dagen mee te maken.

We vertrekken vanuit Vlissingen, via de Westerschelde naar de Noordzee. Onderweg kijken we samen met de zeer ervaren gidsen uit naar zeevogels en zeezoogdieren. Langs de Shetland eilanden gevaren, langs Peter Head, waarbij op rotsen veel  grote zeevogels te zien zijn, zoals Zeekoeten, Alken, Papegaaiduikers van Jan van Genten.

Op Foula eiland zijn wij van boord gegaan.  Het meest afgelegen eiland van het Verenigd Koningrijk. Lijkt op een uitzending van ‘Floortje naar het einde van de wereld’. Hier zijn 3 georganiseerde wandelingen uitgezet onder leiding van de lokale eilandbevolking. Wij zien de nodige vogels; de zee- en de visarend en de Grauwe Franjepoot. Het eiland heeft 30 zeer vriendelijke bewoners en één schooltje voor 5 kinderen. Er wordt daar nog met ouderwets turf gestookt voor het verwarmen van de huizen en het maken van de maaltijden. In de loop van de middag zet het schip koers naar het noorden, richting het Noorse eiland Jan Mayen, dat zo’n 300 zeemijl ten noordoosten van IJsland ligt. Dit is het gebied waar de North Atlantic Odyssey op zijn best is. De wind neemt toe tot N7-N8. Golven van 6 meter hoog, hetgeen niet door alle 100 passagiers wordt gewaardeerd.

Tijdens de komende twee dagen staan de gidsen volop aan dek op de uitkijk naar zeezoogdieren en zeevogels. Het schip heeft meer dan voldoende ruimte voor alle passagiers om ook aan dek te staan , dit is een van de grote voordelen van de Plancius, en te genieten van waarnemingen van bijvoorbeeld Dwergvinvis, Gewone Vinvis, de enorme Blauwe Vinvis, Butskop, Bultrug, Tuimelaar en Witsnuitdolfijn. En vogels als Alk, Papegaaiduiker, Kleine Alk, Dikbekzeekoet, Noordse Stormvogel, Zwarte Zeekoet, Jan van Gent en Kleine Jager. Orka’s komen hier ook voor en zijn vaak erg nieuwsgierig, regelmatig dichtbij het schip zwemmend.

Jan Mayen is een klein vulkanisch eiland met Mount Beerenberg als middelpunt. Van de flanken van deze 2300 meter hoge vulkaan glijden imposante gletsjers de zee in. Tot voor kort was het niet toegestaan dit eiland met zijn militaire basis te bezoeken, maar met toestemming van de Noorse autoriteiten is het tegenwoordig meestal mogelijk hier aan land te gaan om het weerstation te bezoeken. Helaas konden wij vanwege de harde wind niet van boord. Met de verrekijker konden wij wel bij Kvalrossbukta de overblijfselen van een 17e eeuwse nederzetting zien van Nederlandse walvisjagers, waar tegenwoordig een grote kolonie Noordse Stormvogels is. We varen langs Koksletta waar duizenden Kleine Alken en Dikbekzeekoeten dichtbij de gletsjer broeden, bekeken door hongerige Grote Burgemeesters.

Op de 7e dag varen wij naar de rand van het pakijs, richting het noordoosten, zoekend naar andere walvissen, dolfijnen, zeehonden en zeevogels. Als we niet verder naar het noorden kunnen, zetten we koers naar Spitsbergen. Dit is ook het gebied waar we uitkijken naar de zeer zeldzame Groenlandse Walvis, die hier in kleine aantallen voorkomt en met enige regelmaat gezien wordt. Tijdens eenzelfde reis in 2015 deed de bemanning een ontdekking die wereldnieuws werd: bijna 100 Groenlandse Walvissen, meer dieren dan deze populatie geacht werd te hebben. In 2018 zag men weer recordaantallen: meer dan 100 Groenlandse Walvissen; de kans op het zien van dit voorheen onvindbare dier lijken te zijn toegenomen. Een ander hoogtepunt: een machtige ontmoeting met de Keizer van het Noorden: de IJsbeer! Omdat we ruim boven de poolcirkel zitten, is het hier ook ’s nacht licht en hebben we 24 uur per dag kans op het zien van deze superpredator. Als er ’s nachts een IJsbeer wordt waargenomen, dan wordt dit kenbaar gemaakt via het omroepsysteem, zodat je deze ontmoeting niet hoeft te missen!

Afhankelijk van de positie van het zeeijs varen we één van de fjorden in het westen van Spitsbergen in. Hier zien we Walrussen en IJsberen die jagen op zonnende robben. 

Aan de oostkant van Prins Karls Forland ligt Poolepynten, een lage wal met een binnenzee en stranden aan beide kanten. Hier gaan we nog eens op zoek naar Walrussen. De Walrussen komen er aan land om te rusten en hun eten te verteren en laten zich meestal van dichtbij bekijken en fotograferen. De laatste stop proberen we bij Alkhornet te maken, een enorme berg aan de ingang van Isfjorden. Op de berg broeden tienduizenden vogels die onder luid geroep, gepiep en gekakel af en aan vliegen. Aan de voet van de berg hebben verschillende Poolvossen hun burcht. In het fjord zelf zitten vaak Beluga’s en ook het Rendier komt hier in flinke aantallen voor. Ze hebben kortere poten dan hun soortgenoten op het vasteland en laten zich vaak erg goed en van dichtbij zien en fotograferen. 

Op de 12e dag gaan wij van boord in Spitsbergen, Longyearbyen, het administratieve centrum van Spitsbergen. In de middag hebben we een ‘Zodiac-cruise’ waar we met de complete expeditie-staff en alle deelnemers in de Zodiacs stappen om langs het ijs en de gletsjers te varen. Een prachtige trip op een spiegelgladde zee. We zien rendieren op het land en op het ijs worden ook Ringelrobben gezien.  

Via Oslo vlieg ik weer terug naar Amsterdam, heeeel veeeeel prachtige natuurfoto’s en een schitterende ervaring rijker.

Pieter Pluijmaekers a/b Geziena, Lid Evenementencommissie Noord